หนังสือลักษณะไทย

หนังสือชุด 'ลักษณะไทย'

30 กันยายน 2552


ธนาคาร กรุงเทพ จำกัด (มหาชน) ในฐานะธนาคารพาณิชย์ของคนไทย ที่ได้รับพระมหากรุณาธิคุณ โปรดเกล้าฯ พระราชทานตราตั้งให้เป็นธนาคารพาณิชย์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มาตั้งแต่วันที่ ๑๗ เดือนสิงหาคม พ.ศ. ๒๕๑๐ มีความประสงค์ที่จะดำเนินการจัดทำหนังสือ ‘ลักษณะไทย’ ชุดสมบูรณ์ครบ ๔ เล่ม เพื่อเฉลิมพระเกียรติ เนื่องในโอกาสอันเป็นมิ่งมหามงคลที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเจริญพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๕ ธันวาคม ๒๕๕๐ โดยจัดพิมพ์ขึ้นจำนวน ๒,๐๐๐ ชุด หรือ ๘,๐๐๐ เล่ม เพื่อทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จแทนพระองค์รับมอบในวันจันทร์ที่ ๓๐ เดือนมีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๒ ทั้งนี้ หนังสือส่วนหนึ่งได้ทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และส่วนที่เหลือทั้งหมดได้พระราชทานพระบรมราชานุญาต ให้ธนาคารดำเนินการส่งมอบให้แก่ห้องสมุดสถาบันการศึกษา หน่วยงานที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐและภาคเอกชนทั่วประเทศ เพื่อเป็นวิทยาทานถวายเป็นพระราชกุศลแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในโอกาสอันเป็นมหามงคลนี้ โดยหนังสือชุดนี้จะไม่มีวางจำหน่าย และหวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะเป็นหนังสือที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ไว้เป็นมรดก ของชาติสืบไป

โครงการจัดทำหนังสือชุด “ลักษณะไทย” นี้ เกิดขึ้นจากดำริของคุณบุญชู โรจนเสถียร อดีตรองนายกรัฐมนตรี เมื่อยังดำรงตำแหน่งกรรมการผู้จัดการ ธนาคารกรุงเทพ จำกัด ด้วยความพยายามและความปราถนาอันเป็นปณิธานของธนาคารกรุงเทพ ในการอุทิศงานทางวิชาการให้แก่การศึกษาของชาติ และมีส่วนสร้างสรรค์งาน เพื่อจัดพิมพ์เป็นอนุสรณ์ที่จะก่อให้เกิดประโยชน์แก่ส่วนรวมและชาติบ้าน เมือง ซึ่งในที่สุดก็เห็นว่า เรื่องราวและความเป็นมาของชนชาติไทยที่แสดงออกในรูปของศิลปวัตถุ ขนบธรรมเนียม ประเพณี ศิลปะ ดนตรี ตลอดจนศาสนาและพิธีกรรมต่างๆ อันเป็นมรดกต่อเนื่องทางวัฒนธรรมและอารยธรรมที่ก่อประโยชน์ในด้านการใช้สอย การสนองอารมณ์และอำนาจ ความสุขสบายแก่ชีวิตประจำวันของคนไทย ตั้งแต่เกิดจนตายนั้น ประกอบกันเป็น ‘ลักษณะไทย’ ที่ควรแก่การศึกษาและน่ารู้น่าติดตาม สมควรประมวลเข้าเป็นเอกสารประวัติศาสตร์ที่สำคัญยิ่งของชาติไทยได้อีกทาง หนึ่ง ธนาคารได้เริ่มดำเนินการจัดทำมาตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๒๐ เพื่อให้เป็นหนังสือที่รวบรวมองค์ความรู้เกี่ยวกับลักษณะไทย และวัฒนธรรมไทยในทุกๆ ด้านไว้ เนื้อหาภายในเล่มล้วนเป็นผลงานของนักวิชาการไทยผู้เป็นปราชญ์ในแต่ละสาขา ที่ได้ศึกษาเรื่องราวเชิงวิเคราะห์เกี่ยวกับวัฒนธรรมไทยแขนงต่างๆ และมีสาระเกี่ยวข้องกับความเป็นไทย ดังคำกล่าวของ ศาสตราจารย์ พลตรี หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช บรรณาธิการท่านแรก ว่า “... ด้วยเจตนาเพื่อการเรียนรู้ถึงลักษณะไทย ด้วยการมองเมืองไทยและคนไทย โดยผ่านทางวัฒนธรรมและประเพณีอันดีงาม อันเป็นมรดกตกทอด จากรุ่นสู่รุ่นนับแต่อดีต...” หนังสือชุดนี้จึงเป็นหลักฐานอ้างอิงทางวิชาการ อันมีเนื้อหาสาระครอบคลุมเรื่องราวความเป็นไทยอย่างสมบูรณ์ครบถ้วนทุกด้าน ที่ทรงคุณค่า ด้วยความวิริยะอุตสาหะพยายามของนักวิชาการ ในการศึกษาค้นคว้า รวบรวมและเรียบเรียง เป็นเวลายาวนานกว่า ๓๐ ปี

การจัดทำหนังสือชุด นี้ ศาสตราจารย์ พลตรี หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช ได้กรุณารับเป็นบรรณาธิการท่านแรก และพันเอกหญิง คุณนิออน สนิทวงศ์ ณ อยุธยา ได้รับช่วงดำเนินงานต่อมาจนสำเร็จเรียบร้อยในปัจจุบัน โดยธนาคารได้เชิญนักวิชาการทั้งจากสถาบันภาครัฐและเอกชน และนักวิชาการอิสระ ซึ่งเป็นผู้มีความรู้ความสามารถพอที่จะยึดถือเป็นหลักฐานได้ มาร่วมเขียนบทความทางด้านวัฒนธรรมแต่ละแขนงที่ตนมีความสนใจและเชี่ยวชาญ ทั้งนี้ ผู้เขียนส่วนใหญ่เป็นอาจารย์มหาวิทยาลัย จึงได้ทำการค้นคว้าเรื่องราวต่างๆ และได้เขียนขึ้นด้วยตนเองเป็นเวลาหลายปี และด้วยทุนสนับสนุนของทางธนาคาร ทำให้นักวิชาการแต่ละท่านสามารถค้นคว้าข้อมูลเพิ่มเติม และจัดทำภาพประกอบแนวความคิดให้ชัดเจนยิ่งขึ้น จากการศึกษาค้นคว้าเพื่อหนังสือเล่มนี้ อาจารย์เหล่านี้ได้รวบรวมอาจารย์ผู้เยาว์และนักศึกษา เข้ามาช่วยงานวิจัย ดังนั้นนอกเหนือไปจากการนำข้อมูลการวิจัยมารวบรวมจัดพิมพ์แล้ว หนังสือชุดนี้ยังมีส่วนช่วยอบรมและสร้างนักวิจัยรุ่นเยาว์ขึ้นเป็นจำนวนมาก ในหลายสถาบันการศึกษา ซึ่งจะมีผลระยะยาวในการศึกษาเรื่องวัฒนธรรมไทยต่อไปในอนาคต สำหรับหนังสือ ‘ลักษณะไทย’ ชุดพิเศษเฉลิมพระเกียรติ แบ่งเนื้อหาสาระออกเป็น ๔ เล่มใหญ่ ดังนี้

ลักษณะไทยเล่มที่ ๑ “พระพุทธปฏิมา อัตลักษณ์พุทธศิลป์ไทย”

ลักษณะไทยเล่มที่ ๒ “ภูมิหลัง”

ลักษณะไทยเล่มที่ ๓ “ศิลปะการแสดง”

ลักษณะไทยเล่มที่ ๔ “วัฒนธรรมพื้นบ้าน”

จาก ข้อมูลทั้งหมดดังกล่าวข้างต้น สามารถแสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นตั้งใจ และทุ่มเทของคณะกรรมการธนาคาร ผู้บริหาร และทีมงานของธนาคารกรุงเทพ จำกัด (มหาชน) ในฐานะผู้คิดริเริ่ม ให้ทุนทรัพย์อุดหนุน และเป็นกำลังสำคัญในการจัดพิมพ์หนังสือชุดนี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งความมุมานะพยายามในการวิจัยค้นคว้าเรื่องราวเกี่ยวกับ วัฒนธรรมไทยแขนงต่างๆ กัน เพื่อถ่ายทอดความรู้ ความเชี่ยวชาญในเรื่องราว และประสบการณ์ที่สั่งสมมาด้วยระยะเวลาอันยาวนาน และนำมาศึกษาเชิงวิเคราะห์เพื่อแสวงหาลักษณะไทย กลั่นออกมาเป็นผลงานที่ได้เขียนขึ้นด้วยตนเองเป็นเวลาหลายปีของนักวิชาการ ไทยจากต่างสาขาอาชีพ ในการจัดทำหนังสือที่ทรงคุณค่าชุดนี้เพื่อให้เป็นบรรณานุสรณ์ของบรรพชนไทย และยึดถือเป็นหลักฐานในการศึกษาเรื่องวัฒนธรรมไทยต่อไปในอนาคต

บัด นี้ปฏิธานของธนาคารได้บรรลุผลสำเร็จดีทุกประการแล้ว ธนาคารจึงขอขอบพระคุณศาสตราจารย์ พลตรี หม่อมราชวงศ์ คึกฤทธิ์ ปราโมช และนักวิชาการร่วมโครงการทุกท่าน โดยเฉพาะอย่างยิ่งพันเอกหญิง คุณนิออน สนิทวงศ์ ณ อยุธยา ผู้เป็นกำลังสำคัญแห่งความสำเร็จในครั้งนี้ ธนาคารหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือ ‘ลักษณะไทย’ ชุดนี้ จะอำนวยประโยชน์แก่สิกขกามบุคคลอย่างกว้างขวางสืบไปตลอดกาลนาน

http://www.laksanathai.com/index.aspx