ศิลปศาสตร์ 18 ประการ

ศิลปศาสตร์ 18 ประการที่สอน ณ สำนักตักศิลา ประกอบด้วย
1. สติ – ความรู้รอบตัว
2. สัมมติ – ความเข้าใจระเบียบ
3. สังขยา – วิชาคำนวณ
4. โยคะหรือยันตรศึกษา – การใช้เครื่องยนต์กลไก
5. นิติ - -นิติศาสตร์ กฎหมาย
6. วิเสสิกา – พณิชยศาสตร์
7. คันธัพพา – วิชาฟ้อนรำขับร้อง
8. คณิกา – วิชากายบริหาร
9. ธนุพเพธา – วิชายิงธนู
10. ปูรณา – วิชาโบราณคดี
11. ติกิจฉา – วิชาแพทย์
12. อิติหิงสา – วิชากาพย์
13. โชติ – ดาราศาสตร์
14. มายา – พิชัยสงคราม
15. เหตุ – เหตุศาสตร์ วิชาหาเหตุผล (เทียบกับตรรกวิทยาในปัจจุบัน)
16. เกตุ – วิชาพูด
17. มันตา – วิชามนต์
18. สัททา – ไวยากรณ์ – การใช้ภาษา

มาถึงสมัยพุทธกาลได้เพิ่มวิชาพุทธวจนะเข้าด้วย หมายความว่านักศึกษาต้องเรียนวิชาการทางศาสนาด้วย มิใช่เรียนแต่วิชาทางโลกอย่างเดียว นอกจากนี้ยังมีไตรเพทของพราหมณ์อีกด้วย ทั้งนี้เพื่อการศึกษาที่สมบูรณ์

ที่มา: วศิน อินทะสระ, 2544, จอมจักรพรรดิอโศก, (พิมพ์ครั้งที่ 5), กรุงเทพฯ: สร้างสรรค์บุ๊ค, หน้า 99-100